Schrijftechniek: arrive late, leave early

Als je een scène schrijft, moet je alles weglaten wat niet interessant is voor de lezer. In andere woorden: arrive late, leave early. Dit is een schrijftechniek die door veel schrijvers, en vooral scriptschrijvers, wordt gebruikt. Ook wordt het op schrijfacademies aangeleerd. 

---

Gelijk beginnen met actie

Het concept is eigenlijk bedacht zodat je de lezer al voor bent. In plaats van dat lezers de mogelijkheid krijgen om de oninteressante delen over te slaan, haal jij die er al voor ze uit. Je begint gelijk met actie. Deze schrijftechniek gaat hand in hand met de schrijftechniek in medias res. Bij allebei de schrijftechnieken is het idee dat je langdradige of onnodige informatie achterwege laat en begint vanaf een moment met actie. Door in het midden te beginnen, pak je de aandacht van de lezer. Ze gaan zich afvragen wat er aan de hand is en hoe de personages op dit punt gekomen zijn.

Basisstructuur aanpassen

Een scène heeft een bepaalde structuur. De meest voorkomende is degene waarbij je eerst een incident hebt, dan complicaties, gevolgd door crisis, dan een climax en uiteindelijk een oplossing. Bij arrive late, leave early gooi je deze basisstructuur om. Als je laat arriveert, sla je het incident over en ga je meteen door met de complicaties. En andersom: als je vroeg weggaat, doe je dat voor de climax. Je verstoort de scène en laat de beslissing en reactie van het personage gewoon wachten tot de volgende scène. Dit zorgt voor meer spanning. Je hoeft niet altijd arrive late, leave early toe te passen.

Voorbeelden

Laten we de uitleg duidelijk maken aan de hand van een voorbeeld:

Terwijl Bert in de spiegel kijkt, hoort hij een knal van beneden komen. Zal die stomme kat wel weer zijn, denkt hij bij zichzelf. De gele kam die nog op de wastafel ligt, pakt hij weer op. ‘Wat een mooi haar heb ik toch ook,’ zegt Bert glunderend. *Kraak* Opeens voelt Bert een scheut van angst door zijn lijf gieren. Mijn kat klinkt toch niet zo? Op zijn tenen loopt hij naar de badkamerdeur en legt hij zijn hand op de ijzeren deurklink. Zijn hoofd steekt hij door het kiertje van de deur, maar zijn zicht wordt geblokkeerd door een hand die hem beetpakt. 

In deze scène kun je inprincipe beginnen bij het kraakgeluid. Dan gebruik je dus arrive late. Dan nog een voorbeeld met leave early:

Nog even televisiekijken voor het slapen gaan. Ik loop naar mijn kamer en kruip onder mijn blauwe deken. Waar heb ik zin in? Geen nieuws in ieder geval, een realityshow misschien? Nee, ook niet. Als vanzelf springt het tv-scherm aan op de zender van het journaal. Vermoeid pak ik de afstandsbediening alweer op om weg te zappen, maar dan valt mijn oog op de nieuwskop. ‘Meisje van 19 dood gevonden in Arnhemse buurt.’ Het zal toch niet? Snel pak ik mijn telefoon erbij om te kijken of ik details kan vinden over het meisje. Het zal Ashley toch niet zijn? 

In deze scène kun je de laatste drie zinnen weglaten om het spannender te maken. Dan gebruik je dus leave early. 

Bron: Kiingo